ΦΟΙΒΟΣ ΣΤ.ΣΤΑΥΡΙΔΗΣ- Ένας μεθοδικός ερευνητής του πολιτισμού.
Φαίνεται ότι το επάγγελμα του τραπεζικού κάνει τους ποιητές σκληρόκαρδους. Αλλιώς δεν εξηγείται η επιμονή μου ν’αποφεύγω ενσυνείδητα ό,τι έχει σχέση με αγαπημένα πρόσωπα που έφυγαν. Δεν παρευρίσκομαι σε θρησκευτικές τελετές που γίνονται μετά θάνατο και σπάνια τριγυρνώ σε χώρους που θυμίζουν παλιές καλές μέρες.
Όμως, υπάρχει και το αυθόρμητο που με κυριεύει, όποτε λάχει να συμβεί ή να δώ κάτι που θυμίζει ανθρώπους που έχασα. Συχνά μου συμβαίνει να πρέπει να ρωτήσω κάτι και χωρίς πολλή σκέψη, λέω, ‘να πάρω το Φοίβο στο τηλέφωνο’ ή ‘αύριο θα ρωτήσω το Φοίβο’.
Τα τελευταία πέντε περίπου χρόνια, η αδιάκοπη ενασχόλησή μου με τη σάρωση παλιών φωτογραφιών, κάτι που οργανωμένα έκανα με την ενθάρρυση και την καθοδήγηση του Φοίβου, με έφερε πολύ πιο κοντά του με καθημερινές συναντήσεις και μου έδωσε την ευκαιρία να καταλάβω ότι η ποιότητα και η μεθοδευμένη δουλειά αντέχει στο χρόνο.
Καθόμασταν με τις ώρες, πρωί και απόγευμα, με την υπομονετική Μιράντα να μας περιποιείται και να προσθέτει και την άποψή της σε θέματα που νομίζαμε ότι τα ξέραμε, και βλέπαμε φωτογραφίες προσπαθώντας να αναγνωρίσουμε πρόσωπα που έζησαν τα τελευταία εκατόν σαράντα τόσα χρόνια. Φωτογραφίες από παλιές οικογένειες της Λάρνακας που σφράγισαν την ιστορία της πόλης του Ζήνωνα.
Η προσπάθειά μας αυτή συνεχιζόταν ακόμη κι όταν δεν ήμασταν μαζί. Μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, ακόμη κι όταν έλειπα στο εξωτερικό, κάναμε τις αναγνωρίσεις μας και νοιώθαμε να κτίζουμε σιγά σιγά τη φωτογραφική φυσιογνωμία της Λάρνακας. Προσωπικότητες, εκπαίδευση, αθλητισμός, εκδηλώσεις, κτίρια και πολλά άλλα. Παραθέτω πιο κάτω μερικές περιπτώσεις.
Σ’ ένα από τα οικογενειακά αρχεία που επισκέφθηκα, εντόπισα μια φωτογραφία που παρουσίαζε έναν άντρα και δυο γυναίκες να κάθονται στο ύπαιθρο. Η κατάστασή της δεν ήταν καλή. Όμως το πρόσωπο του άντρα κάτι μου θύμιζε. Στέλλω την φωτογραφία με το e-mail παραθέτοντας και την άποψη μου. Και παίρνω την απάντηση που ήθελα να πάρω . ‘23.6.2011. Παιδί, σίγουρα είναι ο Σώζος. Ερχόμαστε Λάρνακα ενωρίς το απόγευμα, Φ’. Η φωτογραφία παρουσιάστηκε και σε ειδική εκδήλωση που έγινε για τον Χριστόδουλο Σώζο στη Λεμεσό .
Σε μια άλλη περίπτωση βρήκα τη φωτογραφία μιας υπέροχης διόροφης κατοικίας στη Λάρνακα. Η απάντηση από το Φοίβο ήρθε χωρίς καθυστέρηση. ‘29.9.2011. Δεν χρειαζόταν καμία επιβεβαίωση. Το είχαμε συμφωνήσει και όταν είδαμε πρώτη φορά τη φωτογραφία. Πρόκειται για την οικία Τζέτζα, όπου για πολλά χρόνια πήγαινα ωδείο. Απέναντι και (σχεδόν) σε όλο το μήκος του δρόμου (ή στο μεγαλύτερο μέρος του) υπήρχαν ευκάλυπτοι ―όπως νομίζω σου ανέφερα πριν από λίγες μέρες.’
Συχνά ο Φοίβος με πληροφορούσε για νέες φωτογραφίες που πλούτιζαν τη συλλογή του. ‘10.10.2011 Δύο πολύ ενδιαφέρουσες φωτογραφίες του παλιού Τηλεγραφείου που μου έστειλε το πρωί ο Σώτης. Δεν γνωρίζω την προέλευσή τους, όμως μου είχε αναφέρει ότι είχε επαφή κάποια στιγμή με τον Ζαντή.’
Ανάμεσα στις χιλιάδες φωτογραφίες που μας απασχόλησαν ήταν και μια πολύ κατεστραμμένη που είχε καθαρά ιστορικό ενδιαφέρον. Παρουσίαζε πλήθος κόσμου πάνω σε σημαιοστολισμένη αποβάθρα, με επίσημους, ιερείς και καλοντυμένους . Στην επεξεργασία της φωτογραφίας και μετά από πολλές μέρες μελέτης εντοπίσαμε προσωπικότητες όπως τον Γεώργιο Μαυροίδη, Παύλο Βαλσαμάκη, Δημήτριο Πιερίδη, τον Παπαγρηγόρης Λυσιώτη και τον Cobham, . Μια φωτογραφία που κατά την εκτίμησή μας παρουσιάζει την υποδοχή του προσωπικού του θωρηκτού ΄ΜΙΑΟΥΛΗΣ’ κατά την επίσκεψή του στην Κύπρο το 1884. Μια σπάνια ιστορική φωτογραφία που μαρτυρεί ένα σημαντικό γεγονός κατεγραμμένο και στον τύπο της εποχής .
Η ανάγκη κωδικοποίησης των φωτογραφιών ήταν πάντα μια επιμονή του Φοίβου, που ήξερε ότι ο χαρακτήρας μου με έσπρωχνε πιο πολύ στο να βρώ φωτογραφίες παρά να τις ταξινομώ. Έτσι, μου ετοίμασε με λεπτομέρεια παραδείγματα κωδικοποίησης με σκοπό να μπορώ ανά πάσα στιγμή να εντοπίζω ανάμεσε στις 30.000 περίπου χιλιάδες φωτογραφίες εκείνη που έψαχνα. Να μπαίνει πρώτο το γράμμα του επιθέτου του ιδιοκτήτη του Αρχείου, μετά το όνομα, η χρονολογία, και αν υπάρχει και ιδικό ενδιαφέρον η λέξη που θα βοηθούσε στην εντόποιση της φωτογραφίας.
Αυτή όλη η άσκηση, που με τα χρόνια έγινε ρουτίνα και πολύ με διευκόλυνε στην τακτοποίηση του φωτογραφικού αρχείου μου, ήταν ο καλύτερος τρόπος για να συνειδητοποιήσω πόσο σημαντικό είναι να γίνεται καλή δουλειά σε θέματα που αφορούν την ιστορία και τον πολιτισμό. Πόσο χρήσιμο είναι να ετοιμάζεις κάτι που οι μελλοντικοί μελετητές δεν θα χρειάζονται απαντήσεις σε θέματα που ο ίδιος ο δημιουργός ετοίμασε με κόπο και έδωσε όλες τις απαιτούμενες λεπτομέρειες.
Απόδειξη και το δικό του φωτογραφικό αρχείο, το οποίο μου εμπιστεύτηκε για να σαρώσω και να είναι έτοιμο για να περιληφθεί στο Ίδρυμα Φοίβου Σταυρίδη’, σε χώρο που ετοιμάζει ο Δήμος Λάρνακας. Επίσης , όσες φωτογραφίες έδωσε παλαιότερα στο Ιστορικό αρχείο του Δήμου Λάρνακας, έχουν όλες τις αναγκαίες πληροφορίες.
Αυτή η μικρή ιστόρηση μαζί με άλλες πολλές που αφορούν τον άνθρωπο και τον δημιουργό Φοίβο Σταυρίδη είναι λίγες για να φωτογραφίσουν τη βαθειά αγάπη που ο φίλος μας είχε για τον πολιτισμό. Η μακρόχρονη και πολύπλευρη ανασχόλησή του με τα θέματα που τον ενδιέφεραν έδειξαν ότι ακόμη και από μόνο του το άτομο είναι σημαντικό όταν δουλεύει με μέθοδο, αγάπη και έρευνα σοβαρή. Σ’ εμάς εναπόκειται να εκτιμήσουμε ανάλογα την προσπάθεια αυτή για να αποδώσει τις δάφνες και τους επαίνους εκεί που πρέπει.
Λούης Περεντός
Μάρτης 2013.
