ΠΑΓΚΥΠΡΙΑ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ 9η ΙΟΥΛΙΟΥ ΤΟ 1930 ΣΤΗ ΛΕΥΚΩΣΙΑ
Η «9η Ιουλίου του 1821 εν Λευκωσία Κύπρου», είναι το γνωστό ποίημα του Βασίλη Μιχαηλίδη και αναφέρεται στον απαγχονισμό του Αρχιεπισκόπου Κύπρου Κυπριανού και τον αποκεφαλισμό άλλων ιεραρχών και προυχόντων. Γράφτηκε την περίοδο 1884-1895 και εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1911. Θεωρείται το σημαντικότερο έργο που κάλυψε τα γεγονότα εκείνης της εποχής και σημάδεψε τις κατοπινές πνευματικές παραγωγές.
Η εκδήλωση στη φωτογραφία είναι σημαδιακή. Ένα περίπου χρόνο πριν εξελιχθούν τα γεγονότα των Οκτωβριανών του 1931, παρουσιάζει πλήθος κόσμου που μαζεύτηκε κατά την 9η Ιουλίου το 1930. Ήταν μέσα στο πλαίσιο εκδηλώσεων για τους εορτασμούς της Εκατονταετηρίδος της Εθνικής Ανεξαρτησίας.
Βλέπουμε καλοντυμένο κοινό και σημαιοστόλιστο τον αυλόγυρο του σχολείου Φανερωμένης, πίσω ακριβώς από την εκκλησία της Φανερωμένης. Δίπλα (στο προαύλιο της εκκλησίας) βρίσκεται το Μαυσωλείο των Εθνομαρτύρων 1821 , όπου τοποθετήθησαν τα οστά των απαγχονισμένων κατά την 9ην Ιουλίου το 1821. Παντού σημαίες και μυρσίνια.
Το Γεννάρη του 1930 ιδρύθηκε η Ε.Ο.Κ. (Εθνική Οργάνωση Κύπρου) με σκοπό το συντονισμό των εθνικών δυνάμεων για επίτευξη της Ενώσεως και τον Οκτώβρη του 1931 ιδρύθηκε η Ε.Ρ.Ε.Κ. ( Εθνική Ριζοσπαστική Ένωσις Κύπρου) με τον ίδιο σκοπό. Ακολούθησαν τα γνωστά Οκτωβριανά.
Σε εφημερίδες των ημερών εκείνων έχουμε λεπτομέρειες για τις εκδηλώσεις της 9.7.1930. Διαβάζουμε στην ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ , στη στήλη ΚΥΠΡΙΑΚΑ ΝΕΑ, της 12ης Ιούλη 1930.
«Ουδέποτε άλλοτε η Λευκωσία είδε τοιαύτην ημέραν λαμπρότητος και εθνικής αναβαπτίσεως όπως κατά την προχθές Τετάρτην 9ην Ιουλίου 1930, επέτειον του μαρτυρικού θανάτου του Αρχιεπισκόπου Κυπριανού και των συναυτώ μαρτυρησάντων αρχιερέων και λοιπών κληρικών και λαϊκών.
Απο της προτεραίας ήρχισεν η συρροή ξένων εν τη πρωτευούση εκ πάσης κυπριακής γωνίας. Είναι άξιον σημειώσεως ότι από τα πέρατα της Πάφου και της Καρπασίας και από τα πλέον μικρά χωρία εστάλησαν αντιπροσωπείαι ίνα παρευρεθώσι κατά την επίσημον ταύτην ημέραν κατά την οποίαν η Κύπρος θ’απέτιε τον φόρον τιμής και ευγνωμοσύνης εις τους εθνομάρτυρας αγωνιστές της ελευθερίας της.»
Το πρόγραμμα περιλάμβανε αρχιερατικό συλλείτουργο στην εκκλησία της Φανερωμένης, μνημόσυνο των Εθνομαρτύρων και αποκαλυπτήρια του Μαυσωλείου Εθνομαρτύρων, ομιλία από τον Αρχιεπίσκοπο Κύπρου, από τον Μητροπολίτη Κιτίου, τον βουλευτή Γ.Χατζηπαύλου και απαγγελία από τον Δημήτρη Λιπέρτη του ποιήματος «ΣΤΟΥΣ ΤΖΙΥΠΡΙΩΤΕΣ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΤΗΣ 9ης ΙΟΥΛΙΟΥ 1821».
Σε όλη την Κύπρο, οι καμπάνες των εκκλησιών ηχούσαν πένθιμα από τις 10.00 μέχρι τις 11.00, οπότε ήχησαν χαρμόσυνα μόλις αποκαλύφθηκε το Μαυσωλείο και υψώθηκε η σημαία. Το επίγραμμα στο Μαυσωλείον είναι του Σίμου Μενάρδου και λέει
« Ω ΘΥΤΑΙ ΑΙΝΑ ΤΥΘΕΝΤΕΣ ΙΔ’ΑΛΛΟΙ ΜΑΡΤΥΡΕΣ ΙΡΟΙ
ΟΥΡΑΝΟΘΕΝ ΠΑΤΡΗ, ΝΥΝ ΔΟΤ’ ΕΛΕΥΘΕΡΙΗΝ».
Στην Κύπρο του 1930, με τα συνεχιζόμενα καταπιεστικά μέτρα των Άγγλων, η εκδήλωση αυτή τόνωσε το ηθικό των Κυπρίων και αυτό φαίνεται και από τα γεγονότα που ακολούθησαν την επόμενη χρονιά.
Ανάμεσα στους σφαγιασθέντες ιεράρχες και προύχοντες απο τον Κουτσιούκ Μεχμέτ ήσαν οι Λαρνακείς Κιτίου Μελέτιος, Πιεράκης Δημητρίου Κωρέλλας, Χατζηηλιάσης Συμεού, Συμεών Ηλιάση, Τζένιος Τζένιου, Χατζηάντζουλος Παταρού, Νικόλαος Τσικίνης, Νικόλαος Φράγκου, Πισράκης Δημητρίου, Παυλής Χάρτας.
Ευχαριστώ την Μάρω Θεοδοσιάδου για την παραχώρηση της σπάνιας αυτής φωτογραφίας, η οποία λήφθηκε από το μπαλκόνι του πατρικού της σπιτιού.
(Βιβλιογραφία- «Η ΚΥΠΡΟΣ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΑΙΩΝΑ ΤΗΣ ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑΣ 1821-193Ο», Φίλιου Ζαννέτου)
Λούης Περεντός
