ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΛΙΠΕΡΤΗΣ (1866-1937)
Γεννήθηκε το 1866 σ’ένα από τα σπίτια που περιέβαλλαν τη Σωτήρα, όπου και ο ναός του Σωτήρος. Μεγάλωνε σε μια εύπορη οικογένεια και σε εκκλησιαστικό περιβάλλον, μια και ο αδερφός της μητέρας του, Μελέτιος, ήταν αρχιμανδρίτης Λάρνακος από το 1843 μέχρι το 1917. Συγγενής του επίσης ήταν ο εφημέριος της Σωτήρας Χαρίτων ο Ιερομόναχος, που εκτελούσε χρέη διδασκάλου και που έμαθε τα πρώτα γράμματα στον ποιητή. Φοίτησε στο σχολείο της ενορίας Σωτήρας και μετά στο Σχολαρχείο της πόλης, ενώ πριν πάει για σπουδές στη Βηρυτό, στο κολλέγιο των Ιησουητών και στο Αμερικανικό, φοίτησε ένα μήνα στην Ελληνική σχολή Λεμεσού.
Για να συμπληρώσει τις σπουδές του ο νεαρός Λιπέρτης αναγκάστηκε να παραμείνει τέσσερα χρόνια στο εξωτερικό (1880-1884). Κατά την εκεί παραμονή του θα χάσει τις τρεις του αδεφές σε νεαρή ηλικία.
Επιστρέφει στη Λάρνακα το 1884, μένει με τους γονείς του και εργάζεται στον εμπορικό οίκο Turner. Το 1885 χάνει τον πατέρα του και τον επόμενο χρόνο τη μητέρα του. Καταφεύγει στον Μελέτιο και μένει στη Μητρόπολη μέχρι το 1890. Παρόλη τη μόρφωσή του ο Λιπέρτης θα συναντήσει μεγάλες δυσκολίες στον επαγγελματικό τομέα και θα έχει πολλές οικονομικές δυσχέρειες.
Ο Λιπέρτης υπήρξε στα νειάτα του φτωχός. Έντιμος κι υπερήφανος όμως πάντοτε και παντού. Έζησε με μια λιτότητα σεμνή κι αξιοπρεπή. Η όλη του ζωή ήταν μια αλυσίδα δοκιμασιών και ταλαιπωριών, τις οποίες όμως αντιμετώπιζε σαν αληθινός φιλόσοφος. Στη ζωή του ήταν πάντα ευθύς, μειλίχιος, φιλάνθρωπος, έντιμος κι ευσεβής, ένας άνθρωπος άδολος και αγνός, χωρίς ίχνος πονηρίας. Έγραφεν ό,τι πίστευε, κι εζούσε και εφάρμοζε πάντα ό,τι έγραφε.
Τα Ελληνικά διδάχθηκε από τον λόγιο κι ελληνιστή Ιερώνυμο Μ.Βαρλαάμ, ο οποίος του καλλιέργησε τη ψυχή και το πνεύμα του, και προς τον οποίον ο Λιπέρτης ένοιωθε πάντοτε βαθειάν αγάπη και ευγνωμοσύνη. Συνδέονται με φιλία και διατηρούν αλληλογραφία.
Το 1887 προσλαμβάνεται και εργάζεται ως δόκιμος γραφέας στο δικαστήριο Λάρνακος και ακολούθως, από το 1892 μέχρι το 1899 θα ασκήσει διάφορα επαγγέλματα, όπως επόπτης ακτοφυλακών, υπεύθυνος δια την ασθένεια αμπελιών, υπεύθυνος εις την καταγραφήν των ζημιών ακρίδας.
Αργότερα μεταβαίνει στην Αίγυπτο προς ανεύρεση εργασίας. Μετά ανιχνεύουμε τον ποιητή στη Νεάπολη της Ιταλίας όπου, για 6 περίπου μήνες παρακολουθεί μαθήματα Φιλοσοφίας. Το 1900-1 τον βρίσκουμε στην Ελλάδα για να σπουδάζει Θεολογία. Με την επιστροφή του διδάσκει Αγγλικά και Γαλλικά στην Αγγλική Σχολή Λευκωσίας, και παράλληλα για δυο χρόνια στο Παρθεναγωγείο Φανερωμένης και το Παγκύπριο Γυμνάσιο. Διορίζεται διευθυντής της Εμπορικής Σχολής Λεμύθου και τελικά διδάσκει επι τριάντα χρόνια στην Αγγλική σχολή Λευκωσίας.
Πριν αρχίσει να γράφει στην Κυπριακή διάλεκτο, ο Δημήτρης Λιπέρτης είχε εκδόσει δύο ποιητικές συλλογές , τη «Χαλαρωμένη Λύρα» ( 1891), αφιερωμένη στο δάσκαλό του Ιερώνυμο Βαρλαάμ και τους «Στόνους» ( 1898). Αφού εγκατέλειψε την καθαρεύουσα για είκοσι και πλέον χρόνια, ο Λιπέρτης εκδίδει το 1923 τα «Τζιυπριώτικα Τραούδκια» σε τρεις τόμους. Σ’αυτά δίνει πολλές φορές ανάγλυφη ζωντανή και πιστή την εικόνα της Κυπριακής ψυχής με ακάλυπτες, ανόθευτες, απλαστογράφητες και αυτούσιες τις χαρές, τις λύπες, τις αγάπες, την ευσέβεια, τις αρετές, τα ελαττώματα, τις προσδοκίες, τις αντιλήψεις, τους πόνους, τη φιλοσοφία, τα παράπονα, τη σκεπτική διάθεση, τις ανησυχίες, την ψυχοσύνθεση , την αφέλεια και την πολυλογία του Κύπριου χωρικού. Αφιέρωσε το έργο το στην ευεργετική προσπάθεια της εξύψωσης και ωραιοποίησης των ηθών, στην προσπάθεια την γεμάτη από ηθική ομορφιά να κάμει τον κόσμο να αγαπήσει κάθε τι το ωραίο κι ευγενικό κάθε τι το αληθεινό κι υψηλό. Στην ποίηση του Λιπέρτη η φύση παίζει σημαντικό ρόλο και το διδακτικό στοιχείο είναι από τα ουσιώδη του γνωρίσματα. Επίσης ένα μεγάλο μέρος των ποιημάτων του είναι αφιερωμένο στον έρωτα και στην αγάπη, αλλά στην αγάπη που μένει πάντα σταθερή και πιστή «σαν του κάστρου ριζιμιά». Ο ίδιος αγάπησε πολύ μιαν ωραιοτάτην κόρη της Σκάλας, η οποία όμως δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτά του, κι έγινεν αφορμή να μείνει άγαμος.
Συμμετείχε ενεργά στην πολιτιστική ζωή της Λάρνακας. Αρκετές φορές τον βρίσκουμε ν’απαγγέλει ποιήματά του σε δημόσιες εκδηλώσεις, σε μουσικοφιλολογικές επερίδες του ΑΠΟΕΛ, του Πεζοπορικού και στο «Αναγνωστήριο του Λαού». Ακόμη και σε Θεατρικές παραστάσεις για κοινωφελείς σκοπούς έλαβε μέρος, όπως για το Νοσοκομείο Λάρνακος το 1890 και σε μια άλλη περίπτωση με μέλη της οικογένειας Πιερίδη και άλλους φιλότεχνους . Το 1925 εκλέγηκε Επίτιμο μέλος του Δραματικού και Καλλιτεχνικού Ομίλου που ίδρυσε ο άρτι αφιχθείς από τις σπουδές του Ζήνωνας Πιερίδης. Το 1896 απαγγέλλει ποιήματα στα διαλείμματα παραστάσεων ελληνικών Θιάσων.
Το 1935, δυο χρόνια πριν το θάνατό του, σε όλες σχεδόν τις πόλεις έγιναν εκδηλώσεις προς τιμήν του Δημήτρη Λιπέρτη. Υπάρχουν αρκετές σχετικές αναφορές στον τύπο της χρονιάς εκείνης.
ΓΙΟΡΤΗ ΓΙΑ ΤΑ 70ΧΡΟΝΑ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΛΙΠΕΡΤΗ ΣΤΗ ΛΑΡΝΑΚΑ
Η αναφορά μας αυτή θα μας πάρει στο 1935, μια περίοδο γενικών αναταραχών στην Κύπρο, όπου οι Άγγλοι προσπαθούσαν να επιβάλουν τη διδασκαλία της Αγγλικής γλώσσας στα σχολεία και έλεγχαν κάθε προσπάθεια για εκδηλώσεις εθνικού περιεχομένου.
Με επιστολή ημερομηνίας 18 Μαίου 1935, ο Πρόεδρος του Γ.Σ.Ζ. Κλεόβουλος Μεσολογγίτης, ανακοινώνει στον Δημήτρη Λιπέρτη την απόφαση του Δ.Συμβουλίου του Γ.Σ.Ζ. και της ΕΠΑ για να τιμηθούν τα 70χρονα του ποιητή.
«…Ευελπιστούμεν, ότι δεν θα υπάρξωσι λόγοι κωλύοντες υμάς, όπως παράσχητε την λίαν ευχάριστον ευκαιρίαν εις την γενέτειράν σας, δια να εκδηλώση τα προς υμάς αισθήματα της απείρου εκτιμήσεώς της και της εγκαρδίου αγάπης της».
Την αμέσως επόμενη μέρα, ο Λιπέρτης ευχαριστεί «εγκαρδίως δια την ευγενικήν πρωτοβουλίαν και ευγνωμονεί ολοψύχως δια την τιμητικήν χειρονομίαν». Η εκδήλωση γίνεται στο Γ.Σ.Ζ. και μαζεύεται όλη η Λάρνακα.
Η εφημερίνα ΠΡΩΙΝΗ της 25.6.1935, γράφει.
«Άνω των 1500 ατόμων, του γυναικείου φύλου αντιπροσωπευθέντος επαρκώς, παρηκολούθησαν την εορτήν, η οποία εδόθη στο Γ.Σ.Ζ. δια την εβδομηκονταετηρίδα του κ Δ.Θ.Λιπέρτη. Εισαγωγήν υπό του Προέδρου του Γ.Σ.Ζ. Κλεόβουλου Μεσολογγίτου, εμβατήριον υπό του Μουσικού Ομίλου Ερασιτεχνών Λάρνακος, προσφώνησιν εκ μέρους της Εκκλησίας υπο του πανοσ. Αρχιμανδρίτου κ. Μακαρίου Μαχαιριώτου και προσφοράν αναμνηστικής εικόνος. Ηκολούθησεν η ομιλία υπο του κ.Μ.Γ.Νικολαίδου και απαγγελία ποιημάτων του κ. Λιπέρτη υπό της δίδος Γαβριέλλας Μ.Γ.Νικολαίδου χειροκροτηθείσης ενθουσιωδώς. Το 1ον μέρος επερατώθη δια μουσικής εκτελέσεως του Μ.Ο.Ε.Λ. ( ΜΟΥΣΙΚΗ ΕΠΙΘΕΩΡΗΣΙΣ ΛΑΡΝΑΚΟΣ) συνοδεία τραγουδιού. Το δεύτερο μέρος της γιορτής ήρχισεν ο καθηγητής της φιλολογίας κ.Κλεόβουλος Παπακυριακού δι ομιλίας του «περί ειδυλλιακής ποιήσεως». Ηκολούθησεν ομιλία του κ.ΞάνθουΚ.Λυσσιώτη και απαγγελία υπό του ιδίου, ιδικού του ποιήματος. Τον τελευταίον αντικατέστησεν στο βήμα ο συμπολίτης μας κ.Κόκος Μαυροϊδης (με) απαγγελίαν εμπνευσμένον ποίημά του προς τιμήν του κ.Λιπέρτη. Ακολούθως εγένετο μουσική εκτέλεσις υπό του Μ.Ο.Ε.Λ. η δε γιορτή επερατώθη δι απαγγελίας του θαλερού ποιητού μας των ακολούθων ποιημάτων του. «Της λύπης παίζεμαν τζιαι στάμαν», «Η Φτώσια», «η Αρκοντιά», «Τ’αρφανά», «Απόν ακρόννεται γονιού παρά γωνιάς τζιοιμάται», «Παρατζιελιά», « Τ’άχτιν της» και «Η Γιαλλουρού».
Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως ήταν οι κανόνες που επέβαλε η Αγγλική Διοίκηση, έπρεπε για τέτοιες εκδηλώσεις να έδινε τη σχετική άδεια ο Διοικητής της Λάρνακας. Μετά από επιστολή του Γ.Σ.Ζ. ημερομηνίας 20 Μαίου και υπενθύμιση στις 12 Ιουνίου, ο Διοικητής έδωσε τελικά την έγκρισή του την ίδια μέρα της υπενθύμισης.
Έτσι τίμησε η γενέτειρά του τον ποιητή. Είναι τιμή που το Γ.Σ.Ζ. πρωτοστάτησε στη γιορτή αυτή. Ο χρόνος δικαίωσε την εκτίμηση που η Λάρνακα έτρεφε για τον Δημήτρη Λιπέρτη.
Για να πάει μπροστά μια κοινωνεία, θα πρέπει όλοι μας να είμαστε ενεργοί πολίτες. Ο Δημήτρης Λιπέρτης ήταν ένας πραγματικός ενεργός πολίτης και μάλιστα σε πολύ δύσκολους καιρούς.
