ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ
Με πρωτοβουλία δυο σημαντικών παραγόντων της Λάρνακας, του Φίλιου Ζαννέτου (1983-1933) και του Μητροπολίτη Μελετίου Μεταξάκη (1910-1918), το Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας άρχισε τη λειτουργία του το σχολικό έτος 1910-1911 στο σπίτι του Ιωάννη Πιερίδη ( μετέπειτα Δημοτικό Μέλαθρον Ευγηρίας) με 51 μαθητές. Το επόμενο έτος μεταφέρθηκε σε άλλο ιδιωτικό οίκημα λόγω του ότι η οικία Πιερίδη θα χρησιμοποιούταν για Πτωχοκομείο από το Δήμο της πόλης.
Το θέμα της στέγασης της μοναδικής αυτής εμπορικής σχολής, προβλημάτισε πολύ τους παράγοντες της πόλης, μέχρι που ανακοινώθηκε το κληροδότημα του Κωνσταντίνου Ζαχαριάδη (1833-1907), με το οποίο δόθηκε οριστική λύση, σε κτήριο που ανεγέρθηκε με σχέδια του Αρχιτέκτονα Φωτιάδη , σε οικόπεδο που δώρισε ο Ιάκωβος Δημητρίου. ‘Με δραστήριες ενέργειες της τότε Σχολικής Εφορείας, το κληροδότημα του Ζαχαριάδη αξιοποιήθηκε με το κτίσιμο δίπλα από το Αποστολίδειο,, και μέσα σε έξι μόνο μήνες, ενός μεγαλόπρεπου και επιβλητικού κτιρίου, που ονομάστηκε ‘Ζαχαριάδειο Εμπορικό Λύκειο’ προς τιμή του ευεργέτη’1 .‘Κατά τον Σεπτέμβριον του ιδίου έτους η οικοδομή συνετελέσθη και παρεδόθη εις την Σχολικήν Εφορείαν, ήτοις υπό το όνομα ‘Αποστολίδειον Γυμνάσιον’ εγκατέστησε την Ελληνικήν Σχολήν, μετατραπείσαν εις Ημιγυμνάσιον, λειτουργήσαν ως τοιούτο μέχρι του 1911, οπότε εγκατεστάθησαν εν αυτώ αι Αστικαί Σκάλας-Λάρνακας…’[1]
Στις 9 Μαρτίου του 1914 έγιναν τα επίσημα εγκαίνια του Λυκείου, όπου παρευρέθησαν προσωπικότητες όπως ο Έλληνας Πρόξενος Π. Αδαμίδης, ο Γάλλος Πρόξενος Henri Bryois, o Μητροπολίτης Κιτίου και πλήθος Λαρνακέων. Στον λόγο του ο Μητροπολίτης Κιτίου υπεραμύνθη της αναγκαιότητας της ύπαρξης και επιτυχίας του Λυκείου. ‘Αφ’ ου υπάρχει το Γυμνάσιον της Πρωτευούσης, διαπρεπή κατέχον θέσιν μεταξύ των Ελληνικών Γυμνασίων, δεν υπάρχει δε εθνική πρακτική Σχολή, δυναμένη να προσελκύση εις εαυτήν εκείνους προ πάντων των ημετέρων νέων, οίτινες στρεβλούνται εν ταις των ξένων σχολαίς, εις ας καταφεύγουσι δια την δίψαν πρακτικής παιδεύσεως, διατί να μη τολμήσωμεν ημείς επερειδόμενοι επί της προσφοράς του αοιδοίμου Μελετίου και των κληροδοτημάτων άλλων φιλοτίμων και φιλοπατρίδων τέκνων της πόλεως ταύτης να προβώμεν εις την αναπλήρωσιν της προφανεστάτης ταύτης ελλείψεως;[2]
To Ημιγυμνάσιο καταργήθηκε και ιδρύθηκε τετρατάξια Σχολή Γλωσσών και εμπορίου, κατά το πρότυπο της εν Πέραν Κωνσταντινουπόλεως Εθνικής Σχολής Γλωσσών και Εμπορίου.
Το 1914 το Ελληνικό κράτος με αναγνώρισε το Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας σαν ισότιμο με τις Ελληνικές Εμπορικές Σχολές. Στην επίσημη εφημερίδα της Κυβέρνησης του Βασιλείου της Ελλάδας αναφέρεται ότι ‘εκτιμώντας δεόντως τους εθνικούς σκοπούς, ους τούτο εξυπηρετεί, αναγνωρίζομεν το ειρημένον Λύκειον ως ισότιμον προς τα εν Ελλάδι Δημοσίας Εμπορικάς Σχολάς’ [3].
Για αρκετά χρόνια το Λύκειο λειτουργούσε σαν τετρατάξιο και πεντατάξιο. Το 1939 τροποποιείται το Πρόγραμμά του και λειτουργεί τετρατάξιο κλασσικό τμήμα και διτάξιο Ανώτερο Εμπορικό τμήμα. Το Τμήμα Αρρένων στεγαζόταν στο Ζαχαριάδειο και το Θήλεων σε οίκημα που ανήκε στην οικογένεια του Δημήτρη Κουτουμάνου (1890-1983), επί χρόνια Λυκειάρχη [4].
Το οικοτροφείο του, που κτίστηκε με δωρεά του Στυλιανού Αποστολίδη (1835-1911), διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο για αρκετούς μαθητές που προέρχονταν από το εξωτερικό ( Αφρική, Μέση Ανατολη) ,από τις άλλες πόλεις ή τα χωριά. Διέθετε 60 κρεβάτια [5]. Δεχόταν μαθητές που δεν είχαν συγγενείς στην πόλη και πλήρωναν εικοσιπέντε λίρες για κάθε σχολικό έτος ‘..Οι οικότροφοι πληρώνουσι λίρας είκοσι πέντε (Λ.25.0.0) ως τροφεία προπληρωμένα εις δυο δόσεις ίσας, εξ ων η πρώτη άμα τη εγγραφή, η δε Δευτέρα κατά την 7ην Ιανουαρίου..’[6]
Κατά σχολική χρονιά 1941-42 το Λύκειο λειτούργησε στο Δάλι για λόγους ασφαλείας, τακτική που χρησιμοποίησαν και άλλα σχολεία. Η ‘εκκένωση’ ήταν ούτως ή άλλως τακτική που οι Αγγλοι ακολούθησαν και σε άλλες επαρχίες με σκοπό να αποφύγουν απώλειες των κατοίκων των πόλεων σε περίπτωση βομβαρδισμών. Μάλιστα λειτουργούσαν τα λεγόμενα ανακουφιστικά έργα στην επαρχία για να απασχολείται ο κόσμος (κατασκευή δρόμων κυρίως).
Το 1953 αναγνωρίστηκε η λειτουργία τριών κλασσικών τάξεων και το 1958 των τριών υπολοίπων, έτσι που το Παγκύπριο Εμπορικό Λύκειο Λάρνακας μετονομάσθη σε Παγκύπριο Λύκειο Λάρνακας. Κατά τη διάρκεια του απελευθερωτικού αγώνα της Ε.Ο.Κ.Α. το Λύκειο είχε σημαντική συμμετοχή, για την οποία θα αναφερθούμε σε άλλο κεφάλαιο.‘Στον απελευθερωτικό αγώνα 1955-59 το Λύκειο επέδειξε λαμπρή δράση, αποτέλεσμα της οποίας ήταν τα μέτρα που πήρε η αποικιακή κυβέρνηση εναντίον του. Στις 6 Νοεμβρίου 1956 οι Άγγλοι διέταξαν το κλείσιμο του και τη διαγραφή του από τους καταλόγους των Κυπριακών εκπαιδευτηρίων’[7].
Από το 1961 τα τμήματα της κλασσικής κατεύθυνσης στεγαστήκαν σε νέο κτίριο σε χώρο που δώρισε η Ιερά Μονή Αγίου Γεωργίου Κοντού, ενώ το 1968 έγινε οριστική διευθέτηση έτσι που στο χώρο αυτό λειτούργησε το ΄Γυμνάσιο Λάρνακας’ ενώ το Λύκειο στο χώρο του Ζαχαριαδείου. Τα παλιά κτήρια κατεδαφίστηκαν και ανεγέρθηκε νέο, τα εγκαίνια του οποίου έγιναν στις 18 Οκτωβρίου 1969.
Από το Π.Ε.Λ. πέρασαν αρκετοί καθηγητές που άφησαν τη σφραγίδα τους στην ιστορία του σχολείου. Είναι πολύ δύσκολο να αναφερθούν εδώ όλοι. Δεν μπορούμε όμως να μην μιλήσουμε για τον Λεωνίδα Αντωνιάδη, το Δημήτρη Κουτουμάνο, το Δημοσθένη Συμεωνίδη, τον Παντελή Λεκό, τον Χαράλαμπο Πατσίδη, τον Κωστάκη Κακούλα, τον Λάζαρο Παπαδόπουλο, το Βύρωνα Χαχολιάδη, την Ερασμία Μιχαηλίδου, την Φρόσω Σούντια, τον Βίκτωρα Ιωαννίδη, τον Δάντης και πολλούς άλλους.
Η εν γένει προσφορά του Παγκυπρίου Λυκείου στην εκπαίδευση και στην κοινωνία της Κύπρου είναι αξιόλογη σε πολλούς τους τομείς.
Λούης Περεντός
[1] Περιοδικό Λάρνακα-Κατακλυσμός, 1982, Α.Χ.Οικονόμου, Οι Μεγάλοι ευεργέται και δωρηταί Λάρνακος και χωρίων της, 1934.
[2] Εκκλησιαστικό Κήρυξ ’ (31.10.1911) σελ.611
[3] Κανονισμός Σχολής-Οικοτροφείου Παγκύπριου Εμπορικού Λυκείου Λάρνακας,1936.
[4] Λεύκωμα 1911-2011 Παγκυπρίου Εμπορικού Λυκείου Λάρνακας,σελ16.
[5] Α.Ο.Ευρυβιάδης , Η Λάρνακα και ο κόσμος της ,εκδ.1993,σελ167.
[6] Α.Χ.Οικονόμου, Εένα Πάνθεον, Οι μεγάλοι ευεργέται και δωρηταί της Λάρνακος και των Χωρίων της,, 1936,σελ.26.
[7] Περ.Λάρνακα-Κατακλυσμός 1988, Πέτρος Τ. Νακούζης, ΤΟ ΠΑΓΚΥΠΡΙΟ ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΛΑΡΝΑΚΑΣ, σελ 43.
